Ukoliko ste preležali Covid-19, verovatno ste se već posle nekoliko nedelja osećali značajno bolje. Ipak, jedna grupa pacijenata, čak i četiri nedelje nakon akutne faze bolesti, susreće se sa nekim novim simptomima ili im se vraćaju stari koji jednostavno ostaju uporni. Tu se ubrajaju zamor i iscrpljenost, teškoće u koncentraciji, glavobolje, gubitak čula mirisa i/ili ukusa, ubrzani rad srca, kratak dah, kašalj, bolovi, depresija ili povišena telesna temperatura. Ovi simptomi se obično pogoršavaju nakon umne ili fizičke aktivnosti.
Ovakva stanja nazivamo Postcovid sindrom ili takozvani “produženi Covid”, koji postaje sve veći predmet istraživanja pod nazivom “post-acute sequalae of SARS-COV-2 infection” – postakutne posledice infekcije SARS-COV-2. To je stanje koje nastupa nakon infekcije virusom i njegovo prisustvo je moguće ne samo kod onih koji su imali teže oblike simptoma, nego i kod pacijenata sa vrlo blagom formom bolesti, pa čak i kod onih koji nisu uopšte imali simptome.
Postcovid sindrom – simptomi
Starije osobe i ljudi sa ozbiljnim zdravstvenim stanjima su skloniji dugotrajnim simptomima Covid-a, pa čak i mladi, generalno zdravi ljudi mogu se nedeljama ili mesecima osećati loše nakon infekcije.
Uobičajeni simptomi koji se zadržavaju tokom vremena uključuju:
• Umor
• Kratak dah, otežano disanje, kašalj
• Bol u zglobovima, mišićima i grudima
• Probleme sa pamćenjem, koncentracijom ili spavanjem
• Glavobolja
• Ubrzan rad srca ili tzv. “udaranje u grudima”
• Gubitak čula mirisa i/ ili ukusa
• Depresija ili anksioznost
• Groznica
• Vrtoglavica, naročito tokom stajanja
• Pogoršane simptomi nakon fizičkih ili mentalnih aktivnosti
• Malaksalost nakon napora – “Post-exertional malaise (PEM)”
Navedeni simptomi nikako nisu za zanemarivanje, jer mogu dovesti ne samo do otežanog funkcionisanja prilikom obavljanja svakodnevnih obaveza, već mogu ostaviti i trajne posledice po zdravlje.
Mnogi dugoročni Covid-19 efekti još uvek nisu poznati
Još uvek je nepoznato kako će Covid-19 vremenom uticati na zdravlje ljudi i zato je preporuka svim lekarima da pažljivo nadgledaju pacijente koji su imali Covid-19.
Iako se na virus gleda kao na bolest koja prvenstveno pogađa pluća, isti može oštetiti i mnoge druge organe kao što su:
Srce: Testovi snimanja, izvršenih mesecima nakon oporavka od Covid-19 prikazali su trajno oštećenje srčanog mišica, čak i kod ljudi koji su imali samo blage simptome. U budućnosti to može povećati rizik od srčane insuficijencije ili drugih srčanih komplikacija.
Pluća: Tip upale pluća često povezan sa virusom Covid-19 može dugotrajno oštetiti male vazdušne vrećice (alveole) u plućima. Nastalo ožiljno tkivo može dovesti do dugoročnih problema sa disanjem.
Mozak: Čak i kod mladih ljudi, Covid-19 može izazvati ozbiljna neurološka oboljenja, uključujući i moždani udar.
Krvni ugrušci i problemi sa krvnim sudovima: Covid-19 može povećati verovatnoću zgrušavanja krvi i stvaranja ugrušaka. Iako veliki ugrušci mogu izazvati srčani i moždani udar, veruje se da veći deo oštećenja srca izazvanog zbog Covid-19 potiče od vrlo malih ugrušaka koji blokiraju sitne krvne sudove (kapilare) u srčanom mišiću. Ostali delovi tela zahvaćeni krvnim ugrušcima uključuju pluća, noge, jetru i bubrege. Covid-19 takođe može oslabiti krvne sudove, što doprinosi potencijalno dugotrajnim problemima sa jetrom i bubrezima.
Problemi sa raspoloženjem i umorom: Pacijenti koji imaju izuzetno ozbiljne simptome Covid-19 često moraju da se leče u bolničkoj jedinici intenzivne nege, i/ili uz pomoć respiratora. Samo preživljavanje ovog iskustva može učiniti da osoba razvije sindrom posttraumatskog stresa, depresiju i anksioznost.
Multisistemski inflamatorni sindrom (MIS) i autoimuna oboljenja: Širok spektar zdravstvenih efekata može potrajati i nakon što se akutna bolest reši (npr. plućna fibroza, miokarditis). Multiorganski efekti Covid-19 zabeleženi su u većini, ako ne i svim telesnim sistemima, uključujući kardio-vaskularni, plućni, bubrežni, a moguće su i dermatološke, neurološke i psihijatrijske posledice.
Naučnici trenutno ispituju i dugoročne efekte koji su primećeni kod srodnih virusa, npr. SARS. Pokazalo se da su pacijenti koji su se oporavili od SARS-a nastavili da razvijaju sindrom hroničnog umora, koji se pogoršava fizičkom ili mentalnom aktivnošću, ali se ne poboljšava tokom odmora, a isto može važiti i za osobe koje su imale Covid-19.
Kako reagovati nakon preležanog Covid-a ili ukoliko imate postcovid sindrom?
Svi stručnjaci su saglasni da glavnu ulogu u otkrivanju ili praćenju Covid infekcije ima radiološka dijagnostika – rendgen ili snimanje CT skenerom. Izuzetno je važno da, ukoliko sumnjate na infekciju, ili ste preležali Covid, po nalogu Vašeg lekara, izvršite snimanje pluća rendgenom ili multislajsnim CT skenerom kako biste sa sigurnošću utvrdili da li je upala prisutna. Zbog važnosti ovog pregleda osoblje klinike Eurodijagnostika apeluje na sve pacijente da se i nakon preležanog virusa konsultuju sa svojim lekarom i ukoliko Vas medicinsko osoblje uputi na dalje analize izvršite preglede u okviru postcovid sindrom – paketa, koji obuhvata pregled pulmologa, snimanje pluća rendgenom ili dijagnostiku CT skenerom.
Za Klub Zdravih navika: Dr. Vladimir Ćurčić (radiolog), Eurodijagnostika (dijagnostički centar)
Ostale korisne savete možete pronaći ovde.
